Kripto Paralar Caiz Mi ? Hocaların Yorumu Ne ?

En tartışmalı olan noktada da “caiz değil” diyen İlim ikra Meclisi; “Bitcoin ile yapılan işlemlerin geri döndürülemez olmasından dolayı operasyonel hatalardan ya da kötü niyetli satıcıların suistimalinden kaynaklı risklere de açıktır. Hâlbuki İslam Hukukunda muhayyerlik vardır.” deniyor. Örnek de veren site yöneticileri; “Örneğin “Hıyarul Ayb” diye ifade edilen kusur muhayyerliği ilkesine göre, mal ayıplıysa iade edilebilir. Ancak Bitcoinle yapılan işlemler ‘geri döndürülemez’ özelliğine sahip olduğundan, siz bir satıcıya paranızı gönderseniz, ürün de elinize ulaştığında hatalı ya da bozuk çıkarsa geri iade etme şansınız yok. Alışveriş bu şartları taşıdığından dolayı yine fasit, yani geçersizdir.” deniyor. Bitcoin’in güvenli olmamasından dolayı da sıkıntıların bulunduğu ele alınıyor. “Bitcoin, güvenli değildir. Dijital cüzdanınız başkaları tarafından çalınabilir, kaybolabilir veya sizin bilginiz dışında usulsüz olarak kullanılabilir. Hesabınızı çaldırırsanız paranızı geri alabileceğiniz bir merci de bulunmamaktadır.” denirken ayrıca “Bitcoin transferlerinde gönderenin ve alıcının kimlik bilgileri gizli tutulabildiği için her türlü illegal, yasa dışı para transferlerine olanak sağlamaktadır. Halbuki yapılan işin meşru olması şarttır. Alınan malın ve ortaklık yapılan şirketin mahiyeti, şekli, ve iştigal ettiği saha iyi bilinmelidir. Yukarıda ifade edilenlerden yola çıkarak, Bitcoin sisteminin dinimizce uygun olmadığını ve Müslümanların kesinlikle uzak durması gerektiğini söyleyebiliriz. Şüpheli şeylerden kaçınmak, ihtiyatı hiçbir zaman elden bırakmamak en güzel ve yerinde olan davranıştır. Bu tip işlemlerden uzak durmanız tavsiyesi ile…” şeklinde cevap sonlandırılıyor.

Nureddin Yıldız, Bitcoin caiz mi sorusuna verdiği cevap ise şu şekilde; “Bu işlemin caiz olmayacağı kanaatindeyiz. Bir tür kumar örneği gibi durmaktadır. Emek yerine şans öne çıkmıştır bu uygulamada. Bilgisayarın hakimiyeti kumarın gizlenmiş gibi olmasını sağlamaktadır. Diğer uygulamada göze çarpan ve fıkhen engel oluşturacak sebeplere gerek kalmadan sadece bu açıdan bile bakıldığında caiz olmayacağı kanaatimizi belirtiriz.”

Nureddin Yıldız’ın bu cevabının, soru kadar kapsamlı olmadığı çok açık. Bu durumda Bitcoin’in İslami açıdan uygun olup olmadığını düşünen insanların da bir sonuca varması daha zor oluyor. İnsanlar, sorudan öğrendiği şeylerden daha fazlasını cevaptan öğrenmeyi arzu ederler ve doğrusu da böyle olmalıdır. Dolayısıyla bu konuda daha doyurucu bilgilere her zaman büyük ihtiyaç bulunuyor.

“Paranın para sayılan bir başka şeyle alım satımı ancak raic bedelle ve peşin olursa caiz olur.” diyen site yöneticileri “Bitcoin ticareti anlatılan şekliyle caiz değildir.” diyor.

“Sonuç olarak, bu sisteme girmek ve kullanmak; yüksek risk taşıdığı, çok oynak ve kaygan sisteme sahip olduğu, aşırı elektrik israfına sebep olduğu ve hukuki boşluklar sebebiyle hırsızlık gibi suçlara ceza verilememesi, kara para aklamaya açık olması ve dijital para hesap sahibi öldüğünde varislere intikal etmemesi gibi sebeplerden dolayı caiz değildir.”

Diyanet İşleri Başkanlığı, “Bitcoin ve Ethereum gibi sanal paraları yatırım amaçlı almak caiz midir?” sorusuna şöyle yanıt verdi: “Para, devletçe bastırılan ve ülke içinde mübadele aracı olarak kullanılan, üzerinde rakamsal değeri yazılı, kağıt ya da metal nesnedir. Sanal para ise; arkasında herhangi merkezi finansal kurum bulunmaksızın kullanıcılar arasında doğrudan ticari alışverişe imkan tanıyan her kullanıcı için özel kriptolanmış/şifrelenmiş para birimidir. Bir para biriminin para hükmünde olabilmesi için ya değerini devlet otoritesinden almalı ya da altın gibi zati bir değere sahip olmalıdır.anal paralar her ne kadar bazı kesimler tarafından mübadele aracı olarak kullanılmakta ise de devletin sağladığı itibari değere ve güce sahip olmaması arkasında merkezi bir finansal kurumun bulunmayışı ve devlet teminatı altında olmaması sebebi ile para olarak değerlendirilemez. Ayrıca değer kazanıp kaybetme hususunda spekülasyona açık olmaları daha çok kara para aklama amacı gibi meşru olmayan iş ve işlemlerde kolaylıkla kullanılabilmesi ve devletin denetim ve gözetiminden uzak olması gibi sebeplerle sanal paraların alım satımını yapmak şu aşamada dinen uygun değildir.”

"İslamiyet'te elle tutulan, gözle görülen, alınan-satılan şeylere mal olarak bakılıyor. Esasen kağıt para da İslam'a göre para değil. Allah madenlerden altın ve gümüşü para olarak halk etmiştir. Bunun dışında para olarak hiçbir şey yaratmamıştır. Zümrüt de para olarak yaratılmamıştır, yakut da, pırlanta da... Eskiden İslamiyet'te somut şeyler mal olarak kabul edilirken, sonradan fıkıhçılar değeri olan soyut şeyleri de ekledi. Kripto paralara 'Günahtır, bunlar para değildir, bunların değeri yoktur' şeklinde bir yorum yapamayız. Bunun değerini piyasalar belirliyorsa, piyasalarda buna bir değer atfediliyorsa bunun bir değeri var. Bu noktadan günah, sevap diye bakamayız. Ama aldanma, aldatma yönünden bakabiliriz. İslami açıdan elle tutulmuyor, gözle görülmüyor diye bunun bir değeri yoktur diyemeyiz. Artık çoğu işlem dijitalden yapılıyor. Onu dediğimiz zaman elle tutulmayan gözle görülmeyen satılan her şeye sıkıntı girer. Ama şu var, arkasında devlet yok. Buna bir güvence verilmiyor. Yarın bir gün kapandı gitti, kimin olduğu da belli değil nereye dava açacaksın, nereden hakkını isteyeceksin? Karşında böyle bir müessese olmadığı için biz fıkıh yönden caiz değildir diyoruz."