Şamanizm Hakkında
Öncelikle Şamanizm inancından biraz bahsedelim… İnsanlık tarihinin belki de en eski dinlerinden biri olan Şamanizmin köken olarak anaerkil bir dönemde ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Şamanist inanca göre dünya, gök, yeryüzü ve yeraltı olmak üzere üç kısımdan oluşuyor.Altay Türklerine göre “Aydınlık Alem” gökyüzünü yani iyi ruhları temsil eder. “Orta Dünya” yeryüzünü temsil eder ve insanları oluşturur. “Aşağı Dünya” ise yer altı dünyası olarak bilinir ve kötü ruhları oluşturur. Şamanizm de iyi ruhlar ile ilişki kurup iyilik yapmaya yönelik ayinler düzenleyen şamanlara Ak-şaman, yeraltı ruhları ile iletişim kuranlara ise Kara-şaman denilmekteydi. Çin kaynaklarında Orta-Asya Şamanizm’inin temelleri Gök-Tengri, Güneş, Yer, Su, Atalar ve Ocak(ateş) kültleri yer alıyordu. Aslında Asya halkının inancı insan ve doğanın birlik beraberlik içerisindeki uyumuna bağlıydı. Günümüzde Rusya, Moğolistan, Tacikistan, Kazakistan gibi ülkelerde Şamanist topluluklara rastlanmaktadır. Türklerin İslamiyeti kabulünden sonraki dönemlerde bile Orta Asya Türkleri’nin pek çok gelenek göreneği Anadolu’da devam etmiştir. Şuan sahip olduğumuz kültür ve geleneklerin çoğunda geçmişimizin izlerini taşımaktayız. Şamanizm ve Tengrizm(Gök tanrı) inançlarının günümüzdeki devam eden inançlarına birlikte göz atalım;
1) Kurşun Dökmek ve Döktürmek
Şamanizm inancında bu ritüel ‘Kut Dökme’ ya da ‘Kut Kuyma’ olarak adlandırılıyordu. Bu ritüel sayesinde kişinin kötü ruhlardan ve negatif enerjiden kurtulduğu düşünülüyordu. Kötü ruhlardan birinin çaldığına inanılan “talih, saadet unsurunu” geri döndürmek için yapılan önemli ayinlerdendi. Şu an hala günümüzde kurşun dökme ritüeli devam etmektedir.
2) Gidenin Arkasından Su Dökmek
Şamanizm inancında gidenin arkasından su dökme ritüeli giden kişinin yolculuğunun iyi ve akıcı geçmesi için yapılırdı.
3) Kırmızı Kurdele
Kırmızı kurdele kötü ruhların şerrinden korunmak için kullanılan tılsımdı. Günümüzde gelinliğin üzerine bağlanan kurdele, nişanlarda yüzüklere bağlanan kurdeleler ve okullarda geçmişte yapılan başarılı öğrencilerin yakasına takılan kırmızı kurdele aslında hep uğuru ve kısmeti temsil ediyor.
4) Olmamasını İstediğimiz Bir Şeyden Bahsedince Tahtaya Üç Kez Vurmak
Başımıza gelmesini istemediğimiz bir olaydan bahsedince ‘Şaytan kulağına kurşun.’ Diyerek üç defa tahtaya vurma adeti de Şamanizm inancından günümüze kadar gelmiş bir gelenektir.
5) Mezar Taşı Dikmek
Anadolu’da görülen mezar taşı, balbal gibi heykellerin dikilmesi gibi gelenekler aslında Şamanizm inancına dayanır. Ölülerinden sonra ruhlarının kutsanışı olarak düşünülen mezar taşları sadece Anadolu’da görülmektedir.
6) Dilek Tutmak
Şamanizm kökenli bir davranıştır. Tabiat ruhlarının dileklerin gerçekleşmesinde aracılık ettiğine inanılarak dilek tutulur.
7) Nazar Boncuğu Takmak
Şamanizm inancından bazı kişilerin bakışlarındaki negatif enerjinin karşıdaki insana zarar verdiği düşünülür ve bu etkiyi azaltabilmek için nazar boncuğu kullanılırdı. Günümüzde de yaygın olan bu inanç aslında Şamanizm inancından kalmadır.
8) Köpek Ulumasının Uğursuz Sayılması
Şamanizm inancında köpeklerin hisleri kuvvetli olduğundan herhangi bir ruhun yaklaştığını uzaktan uluma ile haber veriyorlardı. Sıradan bir kişinin bu ruhu görmesi onun öleceğine işaret ederdi. Bazı olayları önceden algıladıklarına inanılan köpekler bunu ulayarak anlatırlardı. Anadolu’da da kimi yerlerde köpek uluması hala uğursuz sayılır.
9) Kullanılan Kilim Desenleri
Şamanizm inancında Şamanın giysisine yılan, akrep, çıyan, kunduz gibi yabani hayvanların motiflerinin çizilmesinin bu hayvanları onlardan uzak tutacağına inanılırdı. Anadolu’da dokunan çoğu kilimdede bu motifler aynı amaçla kullanılmıştır.
10) Ölen Kişinin Üzerine Bıçak Koymak
Şamanizm inancında demir çok faydalı bir maden olduğundan kutsal sayılırdı. Bu nedenle ölen kişinin üzerine konularak ölünün bedenini kötü ruhlardan koruduğuna inanılırdı. Günümüzde hala devam eden bu inançta şamanizmden kalma.
0 Comments