Kızılderililer hakkında hepimiz birçok şey duymuşuzdur. Asya kıtasından Bering boğazını geçerek Amerika’ya yerleşen Kızılderililer, 10-15 bin yıl önce farklı kültür ve fizik yapısına sahip bir toplumdu. Avrupalılar kıtaya ayak bastığında yaklaşık olarak 4.2 milyon Kızılderili, Güney Amerika’da ise 10 milyon yerli Kızılderili bulunmaktaydı. Daha sonra çeşitli katliamlar, bulaşıcı hastalıklar ve savaşlardan dolayı nüfusları azalmaya başladı ve topraklarını kaybettiler.
Peki Kızılderililerin Yaşayış ve İnançlarını Hiç Merak Ettiniz Mi?
Kızılderili topluluğun farklı dil yapıları olsa da genellikle bir şey anlatmak istediklerinde cümle kurmak yerine kelimeleri ayrı ayrı kullanırlardı. Topluluk arasında bilgi sözlü biçimde aktarılır, yazı ve kitap gibi şeyler kullanılmazdı. Tanrı’ya, cennete, cehenneme inanmaya Kızılderili topluluğunun inancına göre Dünya’ya kuvvet hakimdir ve bu kuvvet bütün canlılarda kendini gösterir. Bu kuvvet iyiye kullanılırsa iyilik, kötülük için kullanılırsa kötülük doğurduğuna inanılırdı. İyi yaşamak isteyen insanların bu kuvvete ulaşmaları ve onun için iyi şeyler yapmaları gerekmektedir. Amerika’nın keşfedilmesinden sonra Kızılderililer’in nüfusu azalmıştır. Kuzey Amerika’da bulunan Kızılderililer Amerika hükümeti tarafından Amerikan vatandaşı olarak kabul edilerek, açılmış özel okullarda okuyabilir, hükümetin topraklarında yaşayabilirler. Kızılderililer, Maya, Inka, Aztek devletleri gibi gelişmiş devletler kurmuşlar, kendilerine öz medeniyetler yaratmışlardır.
Gelelim asıl konumuza…
Gelmiş Geçmiş En İyi Kızılderili Şefleri
1) Chef Victorio
New Mexico’da 1809 yılında dünyaya gelen Victorio Apaçi kabilesinin üyesi aynı zamanda Chiricahua kabilesinin de şefi pozisyonundaydı. Victorio dünyaya geldiğinde şu an New Mexico olarak bilinen bölge Meksikalıların kontrolü altındaydı. Halkının zor döneminde dünyaya gelen Victoria korkusuz bir savaşçıdan lidere dönüşürken birçok istilaya da karşı koydu. 10 yıldan fazla bir süre ABD kuvvetlerini geri püskürtmeyi başarırken, sonunda 1869 yılında teslim oldu ancak kısa süre sonra tekrar halkıyla harekete geçerek kanunsuz olarak anıldı. 1880 yılında Tres Castillos Dağları’nda etrafı sarılan Victorio Meksikalılar tarafından öldürüldüğü söylense de bazı kaynaklar kendi canına son verdiği yönünde.
2) Chef Cornstalk
1720 yılında Pensilvanya’da dünyaya geldi. Gerçek ismi Hokolesqua olan İngilizce çevirisi ise Cornstalk olan bu şef birçok diğer Shawnee mensubu gibi 1730’da Ohio’ya yerleşti. İlk sabaş tecrübesi Fransız-Yerli savaşı olurken kendi kabilesi Fransızlarla birlik olmuştu. 1774 yılında Lord Dunmore yeniden savaç başaltınca Cornstalk tekrar savaşa girmiş buna rağmen koloniciler Shawnee ve ittifakları bozguna uğratarak barış yapmaya zorlamıştır. Cornstalk anlaşmayı kabul etmeyerek 1777 yılında Amerikan kalesine onları uyarmaya giderken esir alındı ve intikamcı koloniciler tarafından katledildi. Hala Cornstalk’ın ruhunun topraklarda taşındığına inanılır.
3) Chef Black Hawk
1767 yılında Virginia eyaletinde dünyaya gelen Kara Şahin, Sauk kabilesinin bir üyesi daha sonra da liderliğini yapmıştır. 1812 Savaşı’nda Rakip Sauk lideri Birleşik Devletler ile bir anlaşma imzaları ve Kara Şahin bunu kabul etmedi. 1832 yılında 1000-1500 Kızılderiliyi Illinois’te bir anlaşma alanına çekti ve bu hareket 15 hafta sürdü. Kendi halkı tarafından gözden düşünce hayatının son 5 yılını Lowa’da geçirdi ve ölmeden önce kendi otobiyografisini yazdı.
4) Chef Tecumseh
1768 yılında Ohio Vadisi’nde doğdu. Shawnee lideri olan Tecemseh 20 yaşındayken büyük ağabeyi ile çeşitli istilalara katıldı ve sonrasın Indiana’yı terk ederek genç savaşçılar yetiştirerek saygı duyulan bir savaş şefi haline geldi. Ağabeyinin yeteneklerini de avantaj olarak kullanan Tecumseh birçok farklı insanı Prophetstown adlı bir yerleşim yerinde topladı. Tecemsuh adam toplamak için seyahate çıktığında ABD Başbakanı William Henry Harrison sürpriz bir saldırı yaptı ve nerdeyse herkesi öldürdü. Öfkelenen Tecemsuh İngilizlerle birlikte 1812’de savaşa katılı ancak Thames Muharebesi’nde 1813 yılında hayatını kaybetti. Amerikalılar her ne kadar düşman olsa da Tecumseh’i yerel bir kahraman olarak kabul ederler.
5) Chef Geronimo
1929 yılında dünyaya geldi. En ünlü Kızılderili şefi olan Geronimo aslında bir şifacıydı. Genç bir oğlan çocuğu iken ilk avının kalbini yedi ve 18 yaşına gelmeden 14 ayrı istilaya çıktı. Koloniciler yüzünden halkının büyük çoğunluğu acı çekerken eşi ve 3 çocuğu Meksikalılar tarafından öldürüldü. Amerikalılardan her ne kadar nefret etse de, Meksikalılardan daha çok nefre etti. 1848 yılında Apaçi topraklarını ele geçirerek savaş başlattı ve adamları ile 10 yıl boyunca direndi. 1886’da teslim olsada son nefesini 1909’da atının üzerinde verdi. Son sözü ise “Asla teslim olmamalıydım son adam ben kalana kadar savaşmalıyım.” Olmuştur.
6) Chef Crazy Horse
1840 yılında Güney Dakota bölgesinde dünyaya gelen Sioux kabilesinin korkusuz savaşçısı ve lideri Çılgın At, bir hikayeye göre müthiş savaşçı yeteneklerini gören babası kendisine bu adı layık görmüştü. Sioux ve Amerikalılar arasındaki gerginlik her geçen gün artıyordu. 1854’ün Ağustos ayında Galip Ayı adlı bir Sioux şefi, beyaz bir asker tarafından öldürülmüş buna misilleme olarak da Siouxlular 30 adamıyla birlikte bir Amerikan askerini öldürmüştü. Çılgın At, ABD ordusu için tehdit oluşturan usta bir gerilla savaşçısıydı. Little Bighorn Muharebesi katıldığı en unutulmaz savaştı. Bu savaşta Custer ve adamlarını yenmişti. Ertesi yıl teslim olan Çılgın At, tutsakken kaçmaya çalışırken öldürüldü.
7) Chef Seattle
İki farklı kabilenin şef, olan Seattle 1790’da Washington’da dünyaya geldi. Şef Seattle bölgeye gelen yabancılar konusunda sorun yaratmadığından diğer kabileler Amerikalılarla bu kadar yakın olmasından dolayı öfkeleniyor ve çatışmalar çıkarıyordu. Şiddetin sadece süreci hızlandıracağını savunan Şef Seattle kolonicilerle olan yakın teması sonucunda Hristiyan olarak dindar biri olarak yaşamını sürdürdü.
8) Chef Cochise
Bilinen en büyük Apaçi şefi Cochise’in çocukluğu hakkında hiçbir bilgi olmayıp uzun boylu, etkileyici biri olduğu söylenirdi. Chiricahua kabilesinin lideri olan Cochise sayısız istilaya katıldı bazen Meskikalılarla bazen de Amerikalılarla savaştı. Amerikan Sivil Savaşı’nın başlamasıyla Arizona bölgesindeki koloniciler Apaçileri bırakıp oldukça güçlü silahlarla kabilelere saldırmaya başladırlar. 10 yıl boyunca Cochise ve bir grup savaşçısı dağda saklanıp ara ara saldırsa da yakalandılar. Cochise’e Arizona’nın önemli bir kısmı önerilmişti. Cochise’nin cevabı ise “Beyaz adam ile yerliler aynı suyu içip, aynı ekmeği yiyecek ve barış içinde yaşayacak.’ Olmuştu fakat bu barışı göremeden 1874 yılında hastalanarak öldü.
9) Şef Oturan Boğa
1831 yılında doğan bir şef ve kutsal bir adam olarak tanınan Oturan Boğa gençliğinde ateşli bir savaşçı olduğunu 14 yaşında yaptığı akın ile göstermişti.1863 yılında ABD kuvvetleri ile ilk defa karşılaşmış ve cesareti ile birçok yerlinin desteğini kazanmıştır. Savaş devam ederken birçok şef teslim olmaya başlamış Oturan Boğa Kanada’ya kaçmıştı. Birleşik Devletler ile halkı anlaşmaya varırken, Oturan Boğa’nın beyazları topraklardan atmak için Hayalet Dansı adı verilen bir harekete katılacağı ortaya atıldı. Bu iddia sonucunda korkudan tutuklanma emri çıkarıldı be silahlı çatışmada Oturan Boğa başından vurularak öldürüldü.
10) Chef Mangas Coloradas
1800’lerin en önemli şeflerinden olan Manga Coloradas, Cochise’nin üvey babasıydı. Yeni yüzyıla girerken dünyaya gelen Apaçi kabilesinin üyesi Mangas Coloradas’ın boyunun aşırı uzun olduğu söylenirmiş. Grubunun birçoğu öldükten sonra 1937’de başa geçen Mangas, Birleşik Devletler -Meksika üzerine savaş açınca onları kurtarıcısı olarak görerek Amerikalılarla anlaşma yapıp Apaçi topraklarından geçişlerine izin verdi. Topraklarında altın ve gümüş bulununca barış bozuldu ve 1863’te kaçmaya çalışırken öldürüldü.
0 Comments